Gmina

Gmina Lubichowo 

Licząca 161 km2 Gmina Lubichowo zajmuje południowy skrawek województwa pomorskiego, na skaju Borów Tucholskich. Teren gminy charakteryzuje się urozmaiconym krajobrazem. Występuje tu morena denna płaska, wśród której występują liczne zagłębienia – jeziora i stawy. Gmina ma charakter rolniczo – turystyczny, a jej powierzchnia wynosi 161 km². Tereny gminy znakomicie nadają się do uprawiania turystyki pieszej i rowerowej. Bogactwem naturalnym są tereny leśne zajmujące ponad 60% ogólnej powierzchni gminy, z czego połowę stanowią Bory Tucholskie o czystym i zdrowym powietrzu. Wśród osobliwości przyrody można wymienić stare dęby we Wdeckim Młynie oraz wiekowe lipy w Lubichowie.

Największą atrakcją gminy, oprócz lasów, są liczne jeziora bogate w ryby. Występuje tu wiele gatunków ptactwa wodnego (łabędź niemy, czaple, kormorany, kaczki, żurawie). Przepływająca przez teren gminy na długości  około 17 km rzeka Wda, to urozmaicony szlak spływów kajakowych, a jednocześnie raj dla wędkarzy. Również na tej rzece znajdują się żeremia bobrów. W lasach żyje mnóstwo zwierzyny płowej, jak: sarny, jelenie, daniele, a także inne. W tych lasach lubił polować sam król Jan III Sobieski, który miał swój pałac     w Gniewie.

Na terenie Gminy Lubichowo zobaczyć można starą zabudowę wsi kociewskiej. Pod względem architektonicznym ciekawe są kościoły w Lubichowie, Ocyplu i Wdzie.  W miejscowości Szteklin zabytkiem jest autentyczny modrzewiowy dworek szlachecki                 z 1827 roku. Jest to jedyna w okolicy Starogardu Gdańskiego tak dobrze zachowana drewniana rezydencja szlachecka.

W skład gminy wchodzi:
- 12 sołectw: Bietowo, Lubichowo, Mermet, Mościska, Ocypel, Osowo Leśne, Smolniki, Szteklin, Wda, Wilcze Błota, Zelgoszcz i Zielona Góra,
- 12 miejscowości nie sołeckich: Baby Leśniczówka, Budy, Brzóski, Krampka, Krępka, Lasek, Lipinki Królewskie, Młynki, Ocypel Leśniczówka, Sowi Dół, Szlaga Leśniczówka, Wdecki Młyn

Lubichowo
Wieś Lubichowo notowana jest w dokumentach od 1352 r. Nazwa prawdopodobnie powstała od starosłowiańskiego imienia męskiego Lubich. Wieś o starym osadnictwie, udokumentowanym odkrytym kiedyś grobem skrzynkowym (I tysiąclecie p. n.e.). Po wojnie trzynastoletniej Lubichowo stało się własnością królewską i wchodziło w skład starostwa borzechowskiego. Prawdopodobnie w okresie potopu szwedzkiego wieś doszczętnie spalono. W roku 1741 z inicjatywy ówczesnego starosty Zawadzkiego wybudowano we wsi drewniany kościół, który istniał do roku 1927. Wobec rozbudowy wsi i zwiększenia się liczby wiernych przystąpiono do budowy nowej świątyni wykończonej w latach 1930-31, do której przeniesiono barokowe i rokokowe wyposażenie ze starego kościoła. W latach okupacji wieś była siedzibą głównego dowództwa oddziałów antypartyzanckich Jagdkommando nad dolną Wisłą, a jednocześnie działała tu gminna komenda partyzantów z „Gryfa Pomorskiego”.

Szteklin
Wieś sołecka położona 6 km na północ od Lubichowa, na Pojezierzu Starogardzkim, nad jeziorem Szteklin. Miejscowość znajduje się na wąskim przesmyku lądowym pomiędzy jeziorami Borzechowskim Wielkim i Sumińskim. Pobliskie jeziora są rajem dla wędkarzy                 i zwolenników wodnego wypoczynku, natomiast gęste lasy są wspaniałym miejscem dla grzybiarzy.
Szteklin to dawne dobra rycerskie, wzmiankowane w dokumentach z czasów I Rzeczypospolitej. W połowie XVI wieku ten niewielki majątek (5 zagród) należał  do Klińskich. Na początku XIX wieku dobra szteklińskie przeszły w ręce niemieckie, a w 1858 roku właścicielem był niejaki Rehefeld.
Najciekawszym szteklińskim zabytkiem jest autentyczny modrzewiowy dworek szlachecki z 1827 roku, na posesji znajdują się również: 300 – letni dąb oraz 200 – letni kasztan. Jest to jedyna w okolicach Starogardu Gdańskiego tak dobrze zachowana drewniana rezydencja szlachecka, stanowi własność prywatną.

Bietowo
Mała wieś sołecka położona na północny-zachód od Lubichowa przy drodze wojewódzkiej nr 214. W przeszłości był to folwark, należący do majątku Lubichowo.  W ramach małej reformy rolnej w latach 30.XX w. wydzielono tu gospodarstwa dla małorolnych chłopów i osiedlono kolonistów z innych regionów Polski.

Mermet
Sołecka wieś położona w południowej części gminy Lubichowo, w obrębie Borów Tucholskich, nad jeziorem Długim, 3 km od Wdy i Ocypla. Mermet jest typową osadą leśną. Dość płytkie jezioro Długie, o porośniętych szuwarami brzegach, jest jednym ze zbiorników, przez które przepływa, uchodząca do Wdy, Święta Struga. Łączy ona ze sobą 7 jezior różnej wielkości i nadaje się do uprawiania kajakarstwa.  Od kilku lat na Świętej Strudze, koło osady CISINY, znajdują się żeremia bobrów, coraz liczniej spotykanych w dorzeczu Wdy.

Mościska
Szybko rozwijająca się w ostatnich latach wieś sołecka położona na północny – wschód od Lubichowa, przy szosie od Starogardu Gdańskiego.

Ocypel
Duża, letniskowa wiś sołecka położona na północny – zachód od Lubichowa nad jeziorem Wielki Ocypel w otoczeniu Borów Tucholskich.  Ocypel to dawne leśne osiedle smolarzy i bartników, powstałe w czasie rozkwitu gospodarczego na przełomie XVI i XVII wieku, które już przed ostatnią wojną stało się modne. Wówczas także wieś znacznie się rozrosła – pracował tu duży tartak parowy, przerabiający drewno z okolicznych lasów, zniszczone przez szkodnika – sówkę chojnówkę.
  Dzięki malowniczemu położeniu Ocypel przekształcił się w miejscowość wypoczynkowo – letniskową. W promieniu 3 km od Ocypla leży dwanaście jezior. Największe z nich, jezioro Wielki Ocypel, o powierzchni 112 ha. Jest jednym z najpiękniejszych jezior kociewskich. Brzeg północno – wschodni stanowi największą i najpiękniejszą na całym Kociewiu plażę o długości ok. 500 m. W południowo – wschodniej części jeziora znajduje się wyspa Ostrów.
   Położenie Ocypla w leśnej głuszy sprzyjało zachowaniu starych obyczajów i przetrwaniu dawnych legend. Istnieje legenda, według której na jednym z jeziornych wysp znajduje się zamek krzyżacki. Inna podaje historię wsi zapadniętej w Jeziorze Świętym. Różne zapadnięte zamki i wsie to żelazny motyw legend, nie tylko kociewskich. Podobno do dziś w pobliżu Jeziora Świętego, leżącego około 2,5 km na zachód od wsi, w księżycowe noce usłyszeć można dobiegające z głębin bicie dzwonów i krzyki zatopionych ludzi, a w noc świętojańską wodne boginki myją swe długie włosy w wodzie jeziora.

Osowo Leśne
Zwarta, sołecka wieś, położona na zachód od Lubichowa, na północnym skraju Borów Tucholskich, nieopodal Wdy. W centrum Osowa znajduje się malownicze jeziorko. Pierwotnie znajdowało się tu cmentarzysko Gotów i Gepidów z II wieku n.e., składające się z kamiennych kręgów. W 1874 roku wspomniane cmentarzysko gockie zostało rozebrane, a pochodzące z niego kamienie posłużyły do wybrukowania ważniejszych dróg. Do obecnych czasów jedyną pamiątką po Gotach pozostał samotny głaz (ze środka jednego z kręgów).

Smolniki
Wieś sołecka położona na południe od Lubichowa na północno – wschodnim skraju Borów Tucholskich. Malownicza miejscowość otoczona jest lasami.

Wda
Wieś sołecka położona na południe od Lubichowa, 7 km na wschód od Ocypla,  na północnowschodnim skraju Borów Tucholskich nad rzeką Wdą. Wda powstała przypuszczalnie w czasach krzyżackich, później była folwarkiem należącym do starostwa gniewskiego. Według ludowych opowieści istniał tu wówczas kościołek, który wraz z całą Wdą został zupełnie zniszczony przez Szwedów w czasie „potopu”. Odbudowę folwarku rozpoczęto od podstaw w 1677 roku. W końcu XIX w. Wdę zamieszkiwało 725 mieszkańców, działała szkoła i dwie karczmy, obsługujące podróżnych na szlaku ze Zblewa przez Ocypel  do Skórcza. W latach 1923 – 1924 wybudowano tu istniejący do dziś kościół. W okresie II wojny światowej w okolicy działały liczne oddziały partyzanckie. Wiosną 1945 roku Wda została spalona przez wojska radzieckie. Obecnie jest to miejscowość letniskowa i punkt etapowy spływów kajakowych Wdą.

Wilcze Błota
Wieś sołecka położona na południe od Lubichowa, na północnowschodnim obrzeżu Borów Tucholskich. Przypuszczalnie osada początkowo była sezonowym schronieniem smolarzy i bartników pracujących w okolicach i dopiero w XIX wieku zaczęła przekształcać się w wieś.

 Zelgoszcz
Duża wieś sołecka położona na południowy wschód od Lubichowa, na północnym skraju Borów Tucholskich i przy drodze wojewódzkiej nr 214.
  Zelgoszcz była pierwotnie folwarkiem krzyżackim, należącym później do starostwa gniewskiego. W połowie XVI wieku dobro to liczyło aż 60 łanów. Po uwłaszczeniu chłopów, na początku XIX wieku, Zelgoszcz szybko się rozrosła. Jak podają stare źródła mieszkańcy zajmowali się nie tylko uprawą roli, ale także rzemiosłem (wyrobem sprzętów domowych             z drewna olszynowego i osikowego) i handlem. Obecnie jest to miejscowość typowo rolnicza.

Zielona Góra
Zwarta wieś sołecka położona na północny wschód od Lubichowa. Zielona Góra założona została jako folwark krzyżacki. Później należała do starostwa borzechowskiego,  by na początku XIX wieku znaleźć się w rękach prywatnych. Pod koniec XIX stulecia majątek Zielonej Góry należał do rodziny Pruszaków i był jednym z najnowocześniejszych w okolicy. Po II wojnie światowej dawny majątek został upaństwowiony. W 1967 roku zbudowano zlewnię mleka, a w 1974 r. nowy Sklep. Obecnie Zielona Góra liczy 411 mieszkańców.